Örnek uygulamada X Hosting firmasının sahibi olduğumuzu düşünüyor. Mars Telekom Datacenter’ı bünyesinden hizmet alarak servis sağladığımızı düşünüyoruz. (Mars Telekom’a [...]]]> Bu uygulamadaki amacımız datacenter veya sistem odamız içerisinde bulunan müşterilerimize veya kendimize ait sunucu veya tek bir sunucu içerisindeki web sitelerinin(IP leri birbirinden bağımsız olmalı) trafiklerini izlemek, limitlemek ve bunlara ait grafikleri yaratarak geçmişe dair kayıt tutmaktır.

Örnek uygulamada X Hosting firmasının sahibi olduğumuzu düşünüyor. Mars Telekom Datacenter’ı bünyesinden hizmet alarak servis sağladığımızı düşünüyoruz. (Mars Telekom’a torpil geçiyoruz)

Genel Topoloji

Bu modelde örnek olarak sadece 2 adet web serveriniz üzerindeki 7 ip adresine limit uygulayacağız. Örnek modeli kendi sisteminize aynı şekilde uygulayabilirsiniz.

Limit işlemlerini Winbox menümüzde QUEUES bölümünden yapabiliyoruz. Simple Queues bölümü IP bazlı uygulanacak limitlerin bulunduğu bölümdür. Interface Queues mikrotik Router’ımız üzerindeki ethernet kartlarına uygulayacağımız limitlemelerdir. Bu limitlemeler toplam trafik için değil, anlık paket boyutları ile ilgili olabilir. Queue Types ise bağlantıların durumalrına göre limit uygulamamız mümkündür, örnek olarak bağlantı başına 1 mbit limitlenmesi gibi.

Mikrotik Queues Ekranı

Bu bilgiler ışığında aşağıdaki örneklere geçelim.

Örnek 1: Sunucuların tüm çıkışını belirli bir trafiğe limitlemek.

Bu örneğe göre 2 adet web sunucumuzun trafiklerini limitlemek için 2 adet SIMPLE QUEUE yaratacağız. Yaratacağımız SIMPLE QUEUE larda TARGET ADDRESS kısmına web server’ımız üzerindeki tüm ip adreslerini eklememiz durumunda vereceğimiz limit tüm sistemi kapsamış olacaktır.

Yeni SIMPLE QUEUE ekleme

Örnek ekranda 1. olarak gireceğimiz limit için isim vermemiz işimizi ileride pek çok limitleme modeli ile çalışacağımız için kolaylaştırmış olacaktır. TARGET ADDRESS kısmı limitasyonun uygulanacağı ip adresidir. 2 ile işaretlediğimiz okları kullanarak daha fazla ip adresi ekleyebilir veya silebilirsiniz. 3 bu ip adreslerinden mikrotik’e gelen yani bu ip adreslerinden dışarıya, internete UPLOAD olacak trafiğin limit miktarıdır. 4 ise aynı şekilde DOWNLOAD miktarıdır.

Bu alanlarda 1024K, 1M, 5M, 10M gibi değerler ile limit belirtebilirsiniz. Bu örnekte Web server 1 makinamıza 3 Mbit upload, 5 Mbit download limiti uyguladık.

Simple Queue

Aynı ekranda TRAFFIC sekmesinde anlık olarak bu sunucu için girilen trafiği görebilirsiniz. Aynı şekilde üstteki TOTAL ve TOTAL STATISTICS kısmından toplam byte/bit şeklinde diğer raporları görebilirsiniz.

Örnek 2: Belirli bir süre için BURST yani aşım garantisi vereceğiz.

Bu örnekte 1. örneğimizde 3 MBit olarak tanımladığımız limitin belirli bir süre için 6 Mbit’e kadar yükselmesini ve belirlediğimiz süre sonrasında tekrar 3 Mbit’e geri düşmesini sağlayacağız. Bu sayede müşterilerinizin anlık taleplerinde bir süre içinde olsa hızlı erişim sunabilirsiniz.

Burst Limit

Burst trafiklerde 3 parametremiz bulunuyor. Burst Limit, Burst Threshold ve Burst Time. Bu değerlere göre müşterinizizin hangi sürelerde aşım yapabileceğini belirliyorsunuz.

Yukarıdaki grafik bu değerlerin hangi mantıkta çalıştığını açıklama konusunda oldukça yararlıdır. Bu örnekte 256Kbit Max limit koyduğunuz müşterinizin 8 saniyelik işlem süresinin tamamında en çok 512Kbit hıza çıkabilmesini istiyoruz.

Matematiksel olarak bu işlem yeşil rekle ifade edilen averaj hesabı sayesinde yapılır. Burst Time olarak8 Saniye vermemiz durumunda ilk 4 saniye boyunca müşterimiz 512 Kbit full olarak kullanacaktır. Sonraki 4 saniyede ise yavaş yavaş 256Kbit seviyesine düşecek, 8. saniyede ise 256Kbit olarak devam edecektir.

Buradaki değerleri örnek olarak Müşterinizin 5 saniye boyunca 6 MBit full kullanmasını sonraki 5 saniye içerisindede hızının 3 Mbit’e düşmesini sağlayabilirsiniz.

Değer olarak Burst Limit = 6 Mbit, Burst Time 10s (saniye) Burst Threshold = 2 Mbit vermeniz durumunda bu işlemi gerçekleştirebilirsiniz.

Örnek 3: Müşterinizin sistemine gelecek tüm bağlantıların hızlarını anlık bir limite bağlamak.

Bu örneğimizi kısaca şöyle düşünebiliriz. Bir web siteniz var ve ana sayfanızın boyutu tüm içeriği ile birlikte 1 Mbyte. Ve bu siteye aynı anda 10 kişi bağlanıyor. Bu 10 kullanıcının internet bağlantıları 1 tanesi 100 Mbit hızında bağlı, 1 tanesi 20 Mbit hızında bağlı ve diğerleri 512Kbit hızlarında bağlı olsun.

Aynı anda bu 10 kullanıcı müşterinizin web sitesine girmek istediğinde 100 Mbit ve 20 Mbit hızlarla bağlı olan kullanıcıların aşırı hızlı dosya çekme talepleri nedeniyle diğer 8 kişi bu siteye oldukça yavaş erişeceklerdir. Bunun nedeni sahip oldukları aşırı hızlı bağlantıdır. Aynı şekilde bu aşırı hızlı bağlantılar sizin ana trafiğinizde de peak yapacak ve anlık olarak sizin trafiğinizinde sıkışmasına neden olacaktır.

İşte bu noktada yapacağımız bağlantı başına limit(Per Connection Queue-PCQ) ayarları sayesinde bu 10 kullanıcının tamamı belirleyeceğimiz maksimum hızda erişerek hem ana trafiğinize zarar vermez, hem müşterinizin anlık trafiğini tüketmez hemde diğer 8 ziyaretçinin erişim hızlarının ciddi ölçüde sorunsuz olmasını sağlayacaktır.

Bu işlem için öncelikle Queue Type ayarlarımıza kendi istediğimiz bazı özellikleri ekleyeceğiz.

Bağlantı başına hızlar şuandaki Türkiye trafiklerini düşünürsek anlık 1024Kbit veya anlık 2048Kbit olarak uygun görünmektedir. Bu değerleri sahip olduğunuz trafikleri düşünerek değiştirebilirsiniz.

Per Connection Queue Örnek tanımlar

Yukarıdaki ekranda öncelikle Queue Types kısmına geliyor ve yeni bir tip ekliyoruz. Bu tipe bir isim giriyoruz. Biz karışmaması için pcq_512k olarak veriyoruz. Kind ibaresi bu queue işleminin hangi terminolojiye göre yapılacağını seçeceğiz. Biz PCQ yapacağız yani bağlantı başına kuyruklama. Rate kısmında trafik miktarını seçiyoruz. Biz örnekte 512Kbit seçeceğimiz için 512k yazıyoruz. Limit ve Total Limit bölümülerine dokunmadan şağıda bulunan SRC ve DST address,port alanlarını seçerek kaydediyoruz.

Şimdi Tip kısmını tamamladık. Sıra bunu uygulamak istediğimiz SIMPLE QUEUElarımızı seçip bunu uygulamakta.

SIMPLE QUEUE

Uygulamak istediğimiz SIMPLE QUEUE’yu seçerek ADVANCED sekmesinden QUEUE TYPE’ı yarattıgımız pcq_512k seçmemiz durumunda uygulanan noktada UPLOAD/DOWNLOAD bölümlerinde bu tipi uygulayabilirsiniz. Deneme yaparak tip’in çalışıp çalışmadığını deneyebilirsiniz.

Bu ayarlamalara örnek vermek gerekirse 50 MBit seviyesinde web hosting yayını yapan bir sistemde anlık 2048Kbit limit uyguladığınızda trafik kapasitenizin 40 Mbit seviyesine düştüğünü ve hiç bir müşteri şikayeti almadığınızı göreceksiniz. Bu kullanım ve maliyet açısında sizlere ciddi kar sağlayacaktır.

Örnek 4: Aynı hız limitine sahip 5 müşteriniz arasında öncelik tanımlamak.

Bu işlemde 1 Mbit limitli 5 müşterimizin önceliklerini belirlemek istiyoruz. A müşterimizin önceliği diğer 4 müşterimizden daha fazla olsun diye düşündüğümüzde Mikrotik bize bu konuda ciddi kolaylıklar sunuyor. SIMPLE QUEUE bölümündeki herhangi kuralın üzerine tıklayın. Açılan pencerede ADVANCED sekmesine gelerek pencerenin en altındaki PRIORITY yani öncelik alanında 1 ile 8 arasında bir değer belirtin.

1 den 8 e kadar değer verebileceğiniz bu alanda 1 En yüksek önceliğe sahip 8 ise en düşük önceliğe sahip durumdadır. Müşterilerinizin öncelik sıralamasını buradan belirleyebilrsiniz.

GRAFİK ve MRTG çıktıları

Pekala, kullanıma göre yukarıdaki örneklerde müşterilerimizi ve kendi kullanımlarımızı kontrol altına aldık. Şimdi sıra bu kullanımları kaydetmek ve geçmişe göre grafiklerle izleyebilmekte.

Bu noktada son sürümlerinde çok doğru bir uygulama ekleyen Mikrotik tüm SIMPLE QUEUE ve Mikrotik üzerindeki pek çok işlemin grafiğini belirleyeceğimiz kurallara göre kayıt altında tutmamıza imkan tanıyor.

Bu grafikleri eskiden SNMP OID lerini kullanarak harici MRTG sistemlerinde tutabiliyorduk, fakat yönetimi oldukça zahmetliydi. Artık bu zahmetten bizi tamamen kurtaran Mikrotik tüm işlemi kendisi hallediyor.

Mikrotik GRAPH

Graph ayarları TOOLS bölümündedir.

Mikrotik GRAPH

QUEUE RULES ekranına gelerek, yeni bir grafik kuralı ekliyoruz. Burada dilerseniz tek bir queue seçebiir, dilerseniz tüm kuyruk ayarlarını otomatik olarak yaratmasını sağlayabilirsiniz. Özellikle Allow Address kısmında sadece sizin görebilmeniz için bir kuralda koyma şansınız bulunmaktadır.

Biz ALL yani tüm queue listesini otomatik olarak grafikleştirmesini istiyoruz.

Mikrotik GRAPH

Kuralı ekledikten sonraki görünümdür.

Mikrotik GRAPH

Grafikleri izlemek için Mikrotik Router’ınızın ip adresine browser üzerinden erişmeniz yeterlidir. Burada GRAPHS kısmına girmeniz durumunda grafiğini yaratmak istediğiniz tüm işlemleri görebilirsiniz.

Mikrotik GRAPH

Çıktıya göz atmak gerekirse, ip adresi, queue adı, verdiğimiz limitlerin tamamı ekrana listelenir. Böylece müşterinizin hangi şartlarda limitlendiğinide otomatik olarak göstermiş olursunuz. Altta ise grafiğin yaratıldığı an, averaş ve maksimum şeklinde değerlere göre çizilmiş standart bir MRTG grafiği görebilirsiniz.

Mikrotik kullanımlar alanında ciddi rahatlıklar sağlar diye başlamıştık hakkındaki yazımıza. Bu alandaki kolay yönetim ve kolay ayarlanabilir olma özellikleri bu sözümüzü kanıtlar niteliktedir.

şeklindedir. Amacımıza ulaşabilmek için üzerinde RouterOs çalışan en az 2 adet ethernet kartı olan bir sistem. Bir internet bağlantısı ve 2 [...]]]> Bu uygulamamızda amaçlarımız;

• Bir ofiste 2 ve daha fazla sayıdaki personele internet erişimi sunmak.(örnek 1000 kullanıcı içinde olabilir)
• Tüm bilgisayarların ip kayıtlarını tek bir sistemden yönetmek ve izlemek.
• Kullanıcılara sunacağımız internet bağlantısını kişi veya kullanım ihtiyaçlarına göre limitlemek.

şeklindedir. Amacımıza ulaşabilmek için üzerinde RouterOs çalışan en az 2 adet ethernet kartı olan bir sistem. Bir internet bağlantısı ve 2 ve daha fazla sayıda kullanıcı.

Uygulama bir ofiste, internet cafelerde, evde ve ihtiyaç duyabileceğiniz ufak networklerin tamamında işinize yarayacaktır.

Uygulamalar teknik dökümantasyonlardan öte, gerçek hatta, ofiste-evde-okulda ihtiyaç duyabileceğimiz örnekleri daha iyi anlatabilmemiz için teknik dökümantasyonlarda aktarmaya çalıştığımız komutların örneklerle sunulmuş dökümanlarımızdır. Uygulamalarda internet çalışma yapısı, ip adresi düzenlemeleri, mikrotik’in kurulma ve yönetim ile ilgili özellikleri bildiğiniz varsayılmaktadır. Bu konular hakkında bilgi için diğer makalelerimizi inceleyebilirsiniz.

1. Adım; ADSL veya internet bağlantısı sağlayan ekipmanınızın ve Mikrotik’in 2. ethernetine sadece bu 2 cihaz birbiri ile haberleşebilsin diye özel bir ip adresi vereceğiz.

GRAFİK BİR — NETWORK GENEL

2. Adım: Mikrotik üzerindeki interface düzenlemelerimizi kontrol edelim. Hatta isimleri karışmasın ve daha kolay yönetebilmemiz için isimlerini düzenleyelim. Ardından IP adreslerimizi düzenleyeceğiz.

Interface Düzenlemeleri

3. Adım: Mikrotik üzerindeki ip adreslerini ana network grafiğimizdeki gibi değiştirelim.

IP Adresleri

4. Adım: Öncelikle Lokal network üzerinde çalışması için bir DHCP Server yapılandıracağız. Bu sayede ağımızda bulunan kullanıcılar için tek tek ip ayarları ile ilgilenmemize, bir ip veya güvenlik düzenlemesi için tüm ağ üzerinde tek tek uğraşmaya gerek kalmayacaktır. Aşağıdaki grafikte Setup butonu tüm ayarları adım adım bizim için teyid edecek ve sistemdeki düzenlemelerini yapacaktır. Örneğimizde lokal ağ olarak 192.168.1.0/24 networkünü vereceğiz. Kullanıcıların bilgisayarlarına DHCP server bu ip aralığından dağıtım yapacaktır.

DHCP Server

DHCP Setup

DHCP Setup

DHCP Gateway

DHCP Setup

5. Adım: Kullanıcılarınız DHCP üzerinden DNS server bilgilerinide otomatik olarak alabilirler. Bu bilgiler için DHCP Server ayarlarındaki parametreleri de güncelleyelim. Örneğimizde Türk Telekom’un dns server ip adreslerini kullanmaktayız. Dilerseniz sorunsuz çalışan farklı dns sunucularıda kullanabilirsiniz.

Bu arada Mikrotik kendi üzerinde sorunsuz çalışabilen bir DNS sistemide sağlamaktadır. Bu ihtiyaç için bizzat mikrotik’in üzerindeki uygulamayıda kullanmanız mümkündür.

DHCP DNS Setup

DHCP SETUP

6. Adım: DHCP Server’ımızı tamamladık, şimdi sıra IP-> FIREWALL -> NAT sekmesi üzerinden kendi ağımızdan gelecek internet bağlantı taleplerine cevap verebilmek için gerekli olan ayarları tamamlamakta. Bu işlemde Source-NAT tekniği ile ağımıza MASQUERADE tipi ile erişimi dağıtacağız. NAT ve MASQUERADE bu kullanımlarda tüm dünyaca kullanılan standart bir teknik olup detayları hakkında farklı kaynaklardan bilgi alabilirsiniz. Firewall üzerinde NAT kuralı girerken Out Interface olarak ether1-WAN interface’ini seçmiş durumdayız. Bu sayede sadece kendi ağımızdan gelip, dış internet’e giden paketler için bu kuralın geçerli olacağını hatırlatırız.

NAT Ayarları

NAT Ayarları

Şuana kadar yaptığımız ayarlar ile ofisteki ağınıza otomatik ip dağıtmış ve gelen talepleri internete çıkartmayı başarmış olduk.

Şimdi sıra ağımızdaki bazı kullanıcılara veya tüm kullanıcılara upload-download limitlerini tanımlayarak ana internet bağlantımızın optimum hallerde kullanımını sağlamakta.

Bunun için QUEUES bölümünden faydalanacağız.

7. Adım: Bağlantı başına limit uygulama işlemi sayesinde toplam 4 mbit olan ADSL hattımız ile aynı anda 1 kullanıcımızın çekebileceği maksimum veri hızını 1 mbit olarak sabitlemiş olacağız. Bu sayede tek bir kullanıcı yüzünden tüm internet erişimi tüketilmemiş olacaktır.

Queues Ayarlari

8. Adım: 7. adım içerisinde anlık bağlantı için bir tip yarattık. Bu adımda ise bu tip’i tüm kullanıcılarımıza uygulayacağız. Bunun için yeni bir Simple Queue ekliyoruz. Bu queue ekleme işleminde target-address kısmı bu kuralın gerçeli olacağı ip aralığını belirtmektedir. Queue listesinde uygulama şekli üstten aşağıya doğrudur. Yani üst sırada bulunan 192.168.1.0/24 networkü için yazılmış bir kural alt sıradaki 192.168.1.1/32 için yazılmış bir kuralın çalışmasını engelleyecektir. Bu nedenle az kapsamlı kuralları üst sıralarda yazarak daha geniş kapsamlı kuralları alt sıralarda yazmak kullanım açısından daha doğru olacaktır. Bu uygulamada şimdilik tek kural kullanacağız. Trafik limitleme ile ilgili diğer örneklerimizde bu konularda daha kapsamlı inceleyebilirsiniz.

Queues Ayarlari

Queues Ayarlari

Bu uygulamamızda tüm ofisinizdeki internet erişimini bir Mikrotik Router üzerinden taşıma, limitleme işlemlerini tamamlamış durumdasınız.

Sorularınızı bize iletebilirsiniz.

Level 0-1-3-4-5-6 (evet 2 numaralı lisansı yemişler:))

Mikrotik Paketleri

Linux kerneli üzerine geliştirilmiş bir işletim sistemi(routerOS) ve bu sistem üzerinde aşağıdaki özelliklerive uygulamaları kullanmanıza imkan sağlar;